Prowincja Chrystusa Króla

Wyższe Seminarium Duchowne

Zarząd Generalny SAC

Zjednoczenie

Prowincja Zwiastowania Pańskiego

Instytut Pallottiego

Ks. Alojzy MAJEWSKI (1869 – 1947), założyciel pallotynów na ziemiach polskich

majewskiUrodził się 25 kwietnia 1869 r. w Brunswałdzie (niem. Braunswalde; obecnie Gościszewo) k. Sztumu, w diecezji warmińskiej. Uczęszczał do gimnazjum Collegium Marianum w Pelplinie. Za swoje przekonania patriotyczne nie został dopuszczony do zdawania matury. Zmuszony był ją złożyć w gimnazjum w Malborku. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w WSD w Braniewie. Założył tam kółko studentów polskich, pielęgnujących język i kulturę polską. Święcenia kapłańskie otrzymał 29 marca 1894 r. we Fromborku z rąk bpa Andrzeja Thiela. Przez 8 lat był kapłanem diecezjalnym, pracując duszpastersko w Biskupcu Warmińskim (jako wikariusz), Sząbruku k. Gietrzwałdu (administrator parafii) oraz Świętej Lipce (wikariusz). W tym czasie poznał późniejszych pallotynów – Augustyna Zarazę i Wojciecha Turowskiego. Podczas pobytu u swoich krewnych w Niemczech poznał niedolę polskich emigrantów, dlatego obserwując działalność niemieckich pallotynów, zapragnął, aby przeszczepić Pobożne Stowarzyszenie Misyjne (oficjalna nazwa pallotynów do 1947 r.) na ziemie polskie.

Ksiądz Alojzy wstąpił do Stowarzyszenia 7 marca 1901 r. w Limburgu (Niemcy), a 24 czerwca tr. otrzymał sutannę pallotyńską. Pierwszą profesję złożył 24 czerwca 1902 r. Już w czasie nowicjatu uzyskał zezwolenie wikariusza prowincjalnego niemieckiej wspólnoty ks. Maxa Kugelmanna na pracę w okresie ferii świątecznych i letnich wśród polskich robotników zatrudnionych w okolicy Limburga, w Westfalii i Nadrenii. Po odbyciu nowicjatu nie wyjechał bezpośrednio do Polski, ale w ramach próby na misje do Kamerunu. Uroczyste pożegnanie odbyło się w Limburgu 9 października. Razem z nim wyjechało 4 współbraci. Na misjach przebywał w latach 1902-06. Przydzielono go do stacji misyjnej w nadbrzeżnym Kribi. Tam też 21 września 1905 r. złożył wieczną profesję na ręce ks. Heinricha Vietera SAC. Pozwolenie na powrót do ojczyzny otrzymał dzięki życzliwości Maxa Kugelmanna, wówczas wyższego przełożonego Stowarzyszenia. W Limburgu pojawił się 3 lipca 1906 r.

W 1907 r. wyjechał do Rzymu. Odtąd podlegał bezpośrednio generałowi. Wiosną tego roku, po otrzymaniu w Rzymie osobistej zgody generała na erygowanie placówki na ziemiach polskich, wraz z ks. Alojzym Hübnerem czynił starania o założenie domu w zaborze rosyjskim i austriackim (Kraków, Lwów). W październiku 1907 r. obaj skierowali się do abpa lwowskiego Józefa Bilczewskiego, który zaproponował im placówkę w Jajkowcach-Antoniówce, jedną z filii parafii Kochawina (Antoniówka to polska część ukraińskiej wsi Jajkowce, 10 km od miejsca pielgrzymkowego), leżącą niedaleko Żydaczowa i Stryja. Arcybiskup powiedział wówczas: „Kochawina to dobra firma – Najświętsza Panna Maryja Kochawińska już się tym zajmie, abyście i nowicjuszów, i dobrodziejów mieli pod dostatkiem” („Królowa Apostołów” 1(1908) 8).

Rada Generalna na posiedzeniu 23 października 1907 r. podjęła decyzję przyjęcia Antoniówki i 11 listopada sprowadzili się tam pallotyni. Ks. Majewski rozpoczął wydawanie miesięcznika „Królowa Apostołów” (1908; nakład 10 000 egz.), organu Stowarzyszenia, który oprócz spraw religijnych i informacyjnych miał łączyć Polaków ze wszystkich trzech zaborów, budząc nadzieje i krzepiąc ducha narodowego w społeczeństwie nękanym przez zaborców. Nakreślił w nim szczegółowy program pracy pallotynów, przekazywał skutecznie swoje idee i werbował na polskich ziemiach kandydatów do Stowarzyszenia. A. Majewski zorganizował w Antoniówce nowicjat (był tam do 1913 r.) i szkołę (1908), a następnie zdecydował się na budowę gimnazjum i seminarium na Kopcu k. Wadowic (akt kupna z 11 czerwca 1909 r.). Uzyskał na to kanoniczne zatwierdzenie generała Stowarzyszenia i księcia Jana kard. Puzyny, bpa krakowskiego. Zakład ten otrzymał nazwę Collegium Marianum, zgodnie ze złożonym przez księdza A. Majewskiego ślubem, że młodzież kapłańską będzie wychowywał w duchu maryjnym oraz na pamiątkę własnych studiów w zakładzie o tej samej nazwie w Pelplinie na Pomorzu. Już we wrześniu 1909 r. przyjął 27 chłopców; gimnazjum prowadzono w duchu religijno-patriotycznym (w 1931 r. uzyskało prawa państwowe).

W 1913 r. ks. Majewski zakupił dom w Bochni, przeznaczony na nowicjat, wyższe seminarium i centralę duszpasterstwa emigrantów polskich. Pierwsza wojna światowa zniszczyła Stowarzyszenie na ziemiach polskich; sprzedano Antoniówkę (1915), domy w Bochni (1920) i Nakle n. Notecią (1921). Pozostał tylko jeden dom na Kopcu i tam ks. Majewski pełnił funkcję rektora w latach 1909-17 i 1920-22. Oprócz tego pełnił w tym okresie obowiązki ekonoma, profesora Collegium, wychowawcy młodzieży, redaktora „Królowej Apostołów”, a w okresie I wojny światowej mistrza nowicjatu oraz superiora Polskiego Dystryktu (Okręgu) Stowarzyszenia (1909-25). Do wybuchu I wojny światowej zbudował na Kopcu kościół z 2 wieżami i nadbudował piętro w zachodnim skrzydle gmachu.

majewski1Ksiądz Majewski największą wagę przykładał do pracy na rzecz polskich emigrantów. Dzięki temu udało mu się wychować wielu wspaniałych kapłanów, którzy całkowicie zaangażowali się w działalność dla dobra Kościoła za granicą (m.in. ks. Bernard Pawłowski, ks. Franciszek Cegiełka – rektor Polskiej Misji Katolickiej we Francji, ks. Czesław Wędzioch). Posłannictwo misyjne polskich pallotynów było też szczególnie podkreślane przez ks. A. Majewskiego, stąd zakładane pierwsze pallotyńskie domy na ziemiach polskich nazywał domami misyjnymi. Z problemami misji zapoznawał osobiście społeczeństwo niemieckie i polskie, posyłając artykuły o misjach do niemieckich gazet – „Stern der Heiden”, „Kleine Kamerunbibliothek” czy na łamy polskich pism wydawanych przez pallotynów, jak: „Królowa Apostołów”, „Mały Apostoł”, „Przegląd Katolicki”, „Posiew” czy „Rodzina Polska”. Sprawy misyjne dominują też w jego książkach, m.in. znana jest jego trylogia misyjna: Podróż misyjna do Afryki (Wadowice 1927), Cztery lata wśród Murzynów (Warszawa 1928), Świat murzyński (Warszawa 1930) – powstała 25 lat po powrocie z misji, na bazie dziennika podróży i aktualnie czynionych notatek i zapisków – oraz Latorośle afrykańskie (Warszawa brw). W Limburgu wydał An der Südküste Kameruns. Skizzen und Plauderein aus dem Leben der Schwarzen (1914), natomiast ks. Hermann Skolaster SAC opisał działalność misyjną ks. Majewskiego w książce Die Pallottiner in Kamerun. 25 Jahre Missionsarbeit (Limburg 1924).

W 1925 r. ks. Alojzy złożył swoją rezygnację z przełożeństwa na ręce generała G. Cardiego. Odtąd zajmował się współpracownikami pallotyńskimi, dla których tworzył od 1930 r. Koła, głosił rekolekcje zamknięte, organizował zjazdy i comiesięczne dni skupienia. Jeździł z projekcją filmów, intensywnie pisał oraz tłumaczył książki i liczne artykuły propagujące apostolstwo ludzi świeckich (np. Czcigodny sługa Boży ksiądz Wincenty Pallotti, poprzednik Akcji Katolickiej 1795-1850, Warszawa 19333; Ona zetrze głowę twoją, Warszawa 1935). W okresie międzywojennym liczono kilka tysięcy współpracowników świeckich ukształtowanych w duchu apostolskim, należących do ZAK.

Ksiądz Majewski jest założycielem i redaktorem Wydawnictwa Księży Pallotynów. Przez wiele lat redagował czasopisma wydawane przez pallotynów: miesięczniki „Królowa Apostołów” (1908-33), „Kalendarz Królowej Apostołów” (1920, 1924-40), „Mały Apostoł” (1922-32) i „Rodzina Polska” (1927-28) oraz kwartalnik „Apostoł wśród Świata” (1928-33, 1939), przeznaczony dla współpracowników pallotyńskich.

Ksiądz Alojzy przyczynił się do sprowadzenia sióstr pallotynek do Polski. W wyniku jego starań przybyły do Polski 2 lutego 1934 r. siostry: Aurelia Wachowska i Kazimiera Milewska, a 12 kwietnia tr. osiedliły się w Rajcy k. Nowogródka. Ksiądz Alojzy był ich pierwszym kapelanem do grudnia 1934 r. i odegrał istotną rolę w początkach pobytu pallotynek w Polsce przez umieszczanie w „Królowej Apostołów” informacji o zgromadzeniu i przetłumaczeniu siostrom na język polski modlitw i reguł zakonnych.

majewski2Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie, przy ul. Krakowskie Przedmieście 71, gdzie mieszkał. Od 3 do 11 października 1939 r. był więziony na Pawiaku, a następnie udał się do Tomczyc k. Nowego Miasta n. Pilicą, do swoich przyjaciół p. Bonieckich. W ich domu urządzono kaplicę dla okolicznych mieszkańców. Później z powodu aresztowania Stanisława Bonieckiego przez okupantów przeniósł się od połowy 1941 r. do państwa Boruckich w Borowinie, w parafii Klwów, gdzie obsługiwał w czasie okupacji miejscową kaplicę, przeznaczając wszystkie swe pieniądze na jej remonty i funkcjonowanie; zbudował nową wieżę i kapliczkę poświęconą Matce Bożej. W Borowinie obchodził w 1944 r. swój jubileusz 50-lecia kapłaństwa.

Tam też zmarł 12 listopada 1947 r. Przy jego śmierci obecny był ks. radca Józef Wróbel; przybył tam 10 XI, przywożąc list prowincjała Stanisława Czapli z okazji 40-lecia osiedlenia się pallotynów na ziemiach polskich, który podkreślał zasługi ks. Majewskiego i wyrażał podziękowania prowincji za „wszystkie trudy i cierpienia, jakimi naznaczone zostały wszystkie prace dla dobra Stowarzyszenia” (list z 5 listopada 1947 r.). Został pochowany na cmentarzu pallotyńskim w Wadowicach. Na pogrzeb przybył z Rzymu generał ks. Wojciech Turowski, który odprawił mszę. Z okazji jubileuszu 100-lecia obecności pallotynów na ziemiach polskich w kościele parafialnym w rodzinnym Gościszewie (obecnie diecezja elbląska) ks. Majewskiego wmurowano 12 marca 2008 r. tablicę pamiątkową ku jego czci.

Ks. Stanisław Tylus SAC